Co się kryje w twoim mózgu? – podręcznik użytkownika

Nie macie czasem wrażenia, że do naszych mózgów powinna być dołączona instrukcja obsługi? Coś, co pozwoliłoby nam w pełni wykorzystać możliwości tej skomplikowanej maszyny, którą mamy w głowach, lepiej się uczyć, skuteczniej skupiać uwagę, więcej zapamiętywać – i po prostu czuć się szczęśliwszymi? W swojej książce Mózg. Podręcznik użytkownika włoski dziennikarz Marco Magrini bawi się tą ideą i próbuje przełożyć współczesny stan wiedzy o mózgu na instrukcję obsługi przyjazną dla przeciętnego użytkownika.

Ludzki mózg jest strukturą na tyle skomplikowaną, że nie sposób wyczerpująco omówić wszystkich jego funkcji i możliwości na niespełna 300 stronach – ale i przeciętny użytkownik nie potrzebuje (żeby nie powiedzieć: nie jest w stanie przetworzyć) tak ogromnej dawki szczegółowych informacji. Tak naprawdę większość z nas po opuszczeniu szkolnych murów i upchnięciu lekcji biologii gdzieś w pudle z mało przydatnymi wspomnieniami wcale nie zastanawia się nad tym, jak działa skomplikowana aparatura w naszej czaszce. A to błąd, bo przy stosunkowo niewielkim wysiłku jesteśmy w stanie wpłynąć na swoje procesy poznawcze i ułatwić mózgowi osiąganie jeszcze lepszych wyników, wspomóc swoją pamięć, a na dłuższą metę także spowalniać starzenie się umysłu.

Aby przybliżyć temat przeciętnemu użytkownikowi, Marco Magrini potraktował mózg jak jedno z wielu elektronicznych urządzeń, których używamy na co dzień, i opracował przystępną (ale nie nadmiernie uproszczoną!) i całkiem dowcipną instrukcję obsługi. Cała książka jest stylizowana właśnie na taki dokument – ze specyfikacją sprzętu, opisem poszczególnych modeli i funkcji oraz wskazaniami właściwego użytkowania i ostrzeżeniami na wypadek możliwych usterek.

Na początku dostajemy więc opis części składowych mózgu i ich wzajemnych połączeń. Jeśli w standardowych instrukcjach zazwyczaj pomijacie tę część, tutaj też może was to kusić – i rzeczywiście, najsmaczniejsze kąski znajdziecie w dalszych rozdziałach książki… ale biorąc pod uwagę, że to wy jesteście nie tylko użytkownikiem, ale i pierwszym serwisantem waszego mózgu, być może dobrze byłoby wiedzieć, co gdzie macie pod czaszką (i z której strony lepiej nie nabijać sobie potężnego guza).

Ale ta książka to coś więcej niż powtórka z podręcznika do biologii. Skupia się nie tylko na tym, co i jak w mózgu działa, ale przede wszystkim przygląda się też praktycznym implikacjom i kieruje nas w stronę tego, czego nikt nas w szkole nie uczy: jak dbać o swój umysł i jego prawidłowe funkcjonowanie, a także jak poszerzać możliwości swojej pamięci czy kreatywności. Autor wybiega tu też w przyszłość i zastanawia się, jak potoczą się dalej badania nad sztuczną inteligencją, a także rozprawia się z popularnymi mitami dotyczącymi ludzkiego mózgu i inteligencji. Czy to prawda, że szczyt możliwości intelektualnych osiągamy około dwudziestego roku życia, a potem jest już tylko gorzej? Czy rozwiązywanie krzyżówek pomaga spowolnić starzenie mózgu? Czy słuchanie muzyki klasycznej zrobi z twojego dziecka geniusza?

Choć o ludzkim mózgu wiemy coraz więcej, wiele szczegółów jego działania wciąż pozostaje tajemnicą nawet dla naukowców, a co dopiero mówić o zwykłych użytkownikach. Ta aura tajemnicy sprzyja powstawaniu niedorzecznych plotek pokroju tego, jakoby przeciętny człowiek wykorzystywał jedynie 10% możliwości swojego mózgu… Ale choć mózg wciąż skrywa przed nami tajemnice, to, co już o nim wiemy, warte jest przyswojenia i wzięcia sobie do serca (tudzież zakodowania w pamięci). W końcu szkoda by było mieć na własny użytek najbardziej skomplikowaną i fascynującą maszynę na kuli ziemskiej – i nie umieć ani o nią zadbać, ani w pełni jej wykorzystać!

Materiał powstał we współpracy z wydawnictwem Feeria